Eenheidsworst

De afgelopen weken heb ik veel gelezen, over onderwijs, begaafde kinderen, VVE, en over eenheidsworst. Het onderwijs in Nederland moet beter, daar is iedereen het over eens. Eigenlijk zou het niveau omhoog moeten, over de hele breedte. Peuters ontwikkelen niet snel genoeg voordat ze naar school gaan, kleuters moeten beter tellen en meer letters herkennen, groep 3-leerlingen leren niet goed genoeg lezen, een veel te groot aantal bovenbouw kinderen heeft dyslexie of een andere stoornis of psychisch probleem, op de middelbare school zakt het niveau van de opleidingen en er vallen heel veel studenten af na een paar maanden op een HBO of WO studie. Vergeleken met andere landen valt Nederland op, in negatieve zin, wat betreft het niveau van het onderwijs.

Waar we wel "goed" in zijn geworden met elkaar, is het opvangen van de achterblijvers. We hebben inmiddels steeds meer programma's en methodes om alle uitvallers aan alle kanten te ondersteunen om zoveel mogelijk in het normale onderwijssysteem mee te kunnen met leeftijdsgenoten. We hebben bijvoorbeeld VVE, Voorschoolse en Vroegschoolse Educatie, waardoor kinderen op een kinderdagverblijf, peuterspeelzaal of bij de gastouder al met een manier van onderwijs in aanraking komen en meer leren. Kleuren, seizoenen, tellen en woordenschat vergroten, noem het maar op, de peuters moeten bezig! Ook op de basisschool zijn er tig projecten en methodes voor de laagscorende leerlingen. Een IB'er op elke school, Remedial Teaching, blaadjes mee om thuis te kunnen oefenen en CITO-toetsen om te kijken of we wel allemaal netjes hetzelfde aan het leren zijn en dat allemaal kunnen. Een mooi streven! Want "gewoon" zijn, dat wil toch iedereen?

Zelf ben ik momenteel bezig me te verdiepen in die andere kant. De kant van meerbegaafdheid, uitdaging, extra lesstof, plusklassen en methodes voor hoogvliegers. Opeens komt bovenstaand verhaal ook op mij af, op een andere manier. Hoe krijgen we het zo ver, dat de hoogvliegers ook gewoon meedoen met de rest, zonder dat ze zich van binnen opvreten of thuis de boel kort en klein slaan? Hoe houden we ze onder controle en tevreden, zodat ze binnen gewoon onderwijs mee kunnen blijven doen? Ook dat vind ik echt een mooi streven, want het is handig als je kind op de buurtschool zit, fijn mee kan doen met de andere kinderen en zich gelukkig voelt in de klas. Maar lees gerust de eerste regels van mijn verhaal nog even. Het onderwijsniveau in Nederland daalt. We vangen de achterblijvers knap op, met veel inzet en motivatie kunnen veel meer kinderen nu naar 'normaal' basisonderwijs, maar waarom, waarom, waarom wordt die bovenste groep hoogvliegers niet tot in hun tenen uitgedaagd, nét als die laagvlieger die tot het uiterste gaat (in positieve zin) om op school mee te kunnen doen? Waarom kunnen we niet elk kind uitdagen, elk kind op z'n eigen niveau, elk kind op een heerlijke, intense, vrolijke manier motiveren om z'n best te doen, te leren wat hij kan, te ontdekken en nieuwsgierig te zijn? Waarom moeten we de groep die lager scoort zo motiveren, terwijl we de hoger scorende leerlingen proberen tevreden te houden met de grote groep, zoveel mogelijk hetzelfde aanbod, zoveel mogelijk binnen onze kaders van 'normaal'. Leonardo-scholen bijvoorbeeld, of plusklassen, zijn bijna vieze woorden. Doe niet zo uit de hoogte! Ze doen het toch prima op school?

Alle kinderen zijn van nature nieuwsgierig. Ik heb écht geen VVE programma nodig om de peuters bij mij thuis in de gastouderopvang enthousiast te maken voor wat geel en rood is, en of we tot 5 kunnen tellen. Want we genieten van de blauwe speeltuin, doen vier roze elastiekjes in onze haren of verven onze neuzen rood als we clowntje spelen. Soms zijn ze buiten, twee of drie samen, en ik ben er lekker even niet echt bij. Omdat ze dat zo heerlijk kunnen, ontdekken en nieuwsgierig zijn. Daar hebben ze mij niet bij nodig, en ook geen methodes. Dat zit in hun hart!

Waar we met elkaar aan moeten wennen, is het resultaat van het simpelweg blijven motiveren en stimuleren van de nieuwsgierigheid van elk kind als individu. Het resultaat is een samenleving van unieke mensen. Een samenleving waarin het ene kind met 4 jaar enthousiast zal worden van rood en blauw, waar het kind daarnaast uitrekent hoeveel 6 + 10 is. Een samenleving waarin het ene kind met gloeiende wangen van trots thuiskomt met een rapport met allemaal zessen, waar het andere kind baalt van een 9 en hoopt dat het de volgende keer beter lukt. Een samenleving waarin de ene tiener samen fietst met een buurmeisje, eindelijk naar de brugklas. De een wil later bejaarden verzorgen, net als bij haar oma. De ander droomt van een carrière in de politiek. De ander wil in een dierentuin werken, om kinderen te leren over dieren die uitsterven. De volgende wil het liefst naar het buitenland, verslaggever worden in oorlogsgebied. We hoeven niet allemaal HBO te doen, en 10 jaar later nog 'even' een Master er tussendoor. We kunnen volmaakt gelukkig zijn als vuilnisman of taxi chauffeur, of juist als hoofdcommandant in een groot flatgebouw met veel papierwerk. Het is allemaal goed, oké, geaccepteerd en normaal. Niet gelijk, wel gelijkwaardig!

Als we ons onderwijssysteem, onze kinderen, onze maatschappij, blijven inrichten op eenheidsworst, op 'als we allemaal maar hetzelfde kunnen bereiken', dan proberen we tevergeefs die potentiële tuinman op te schroeven tot een HBO student. Dan proberen we tevergeefs die potentiële wizkid om te toveren in een "gewone" gymnasium leerling. Want doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg, toch? Ik zou zeggen, wees maar jezelf, met jouw doelen, jouw talenten, jouw uitdagingen, jouw eindpunt. Dan kun je echt je eigen, unieke zelf zijn!